Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935.
Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: "I Know not what tomorrow will bring". Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του.Ελάχιστα γεγονότα συνθέτουν τη βιογραφία του: θάνατος του πατέρα του, μετακίνηση μαζί με τη νέα του οικογένεια στο Ντέρμπαν της Αφρικής, αγγλική παιδεία, επιστροφή στη Λισαβόνα, βιοπορισμός ως αλληλογράφος σε εμπορικούς οίκους, ένας λευκός έρωτας, πολλή μοναξιά. Η πολυσχιδής ποιητική ζωή του βρίσκεται στους αντίποδες της βιογραφίας του.
Ο Πεσσόα, ο οποίος υπογράφει το έργο του με το όνομα του αλλά και με τα 72 καταγεγραμμένα ετερώνυμά του, συνιστά μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κύριοι συντελεστές σε πρωτοτυπία αλλά και παραγωγικότητα οι εξής τέσσερις ετερώνυμοί του: ο δάσκαλος όλων Αλμπέρτο Καέιρο, ποιητής του «Φύλακα των κοπαδιών», ο εκκεντρικός ναυπηγός μηχανικός Άλβαρο ντε Κάμπος, ποιητής της «Θαλασσινής ωδής» και του «Καταστήματος φιλικών», ο επικούρειος, στωικός κλασικιστής συνθέτης ωδών Ρικάρντο Ρέις και, τέλος, ο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέας του «Βιβλίου της ανησυχίας». Αριστοτεχνικός διευθυντής αυτής της ιδιόμορφης ορχήστρας ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής του «Μηνύματος», ο διηγηματογράφος του «Αναρχικού τραπεζίτη», ο ακάματος δοκιμιογράφος επί παντός του επιστητού, ο θεατρικός συγγραφέας ενός ανολοκλήρωτου «Φάουστ», ο οποίος ορίζει την τέχνη του λέγοντας: «Προσποίηση είναι του ποιητή η τέχνη»..
Είμαι φυγάς
|Είμαι φυγάς,
μόλις γεννήθηκα
μ' έκλεισαν μέσα μου
αλλά διέφυγα.
Μέσ' από κάμπους και βουνά,
ελπίζω η ψυχή μου
ποτέ να μη με βρει.
...Aυτός που είμαι σήμερα (και το σπίτι αυτών που με αγάπησαν τρέμει ανάμεσα στα δάκρυά μου).
Aυτός που είμαι σήμερα είναι ότι πουλήθηκε το σπίτι, κι έχουν πεθάνει όλοι.
Kι εγώ είμαι ο επιζήσας του εαυτού μου σαν ένα σβησμένο σπίρτο...
Tο σπίρτο... φύσηξε ένας βοριάς από μια διαλυμένη ζωή πνιγμένη στο ποτό στα 47 του χρόνια το 1935 και το έσβησε. Όμως το έργο φώτισε και εξακολουθεί να φωτίζει με καινούργιες λάμψεις τον κόσμο ολόκληρο. Στην επέτειο των εκατόν χρόνων από τη γέννησή του ο τάφος του μεταφέρθηκε στο μοναστήρι των ιερωνύμων ανάμεσα σ' εκείνους του Kαμόενς και του Bάσκο ντε Γκάμα.
Ο Φερνάντο Πεσσόα δεν ήταν μόνο πεζογράφος, δοκιμιογράφος, σεναριογράφος, δραματουργός, αλλά και συγγραφέας αστυνομικών διηγημάτων. Πολυπράγμων δημιουργός, πνεύμα ανήσυχο, ασχολήθηκε επίσης με την αστρολογία. Λάτρης των αστυνομικών μυθιστορημάτων από τα εφηβικά του χρόνια, είχε δηλώσει πως αν είχε γεννηθεί στην Ισπανία την εποχή της Ιεράς Εξέτασης θα είχε γίνει ένας εξαιρετικός ιεροεξεταστής.
Λέγεται ότι εφάρμοζε στην αυτοεξέτασή του την αστυνομική μέθοδο που θαύμαζε στον Εντγκαρ Αλαν Πόε, τον οποίο είχε ανακαλύψει στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, όπου πέρασε την παιδική του ηλικία, αλλά και στον Αρθουρ Κόναν Ντόιλ. Γεννήθηκε στη Λισαβόνα, μα όταν πέθανε ο πατέρας του, η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε και τον πήρε μαζί της στη Νότια Αφρική.
Ο Πεσσόα, που διάβαζε τα πάντα, ήταν φανατικός αναγνώστης αστυνομικών βιβλίων, δεν ικανοποιούνταν όμως μόνο με την ανάγνωση. Στο Ντέρμπαν, όπου έλαβε αγγλική παιδεία, άρχισε να γράφει τις πρώτες αστυνομικές ιστορίες του. Επίσης, μελετούσε το είδος και έγραφε τις εντυπώσεις του. Περισσότερο είχε γοητευτεί από τον αλάθητο ερασιτέχνη ντετέκτιβ του Πόου, τον Ογκίστ Ντιπέν, και τους επιγόνους του, δηλαδή τον Σέρλοκ Χολμς και τον Πατέρα Μπράουν του Τσέστερτον.
Θέλοντας να δοκιμάσει τις ικανότητές του στην αστυνομική λογοτεχνία που στηρίζεται στην ανάλυση των περιστατικών και στη λογική του ερευνητή ενός εγκλήματος δημιούργησε τον δικό του ήρωα, τον γιατρό-ντετέκτιβ Αμπίλιο Κουαρέσμα, ο οποίος προβαίνει σε ασφαλή συμπεράσματα μέσω των ποικίλων συλλογισμών του. Στην πραγματικότητα, μας λέει ο μεταφραστής Γιάννης Σουλιώτης, ο οποίος έγραψε την εισαγωγή και τις πολύτιμες διευκρινιστικές σημειώσεις του βιβλίου, ο ήρωάς του δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον Πεσόα που σκέφτεται κάτω από τη μάσκα του «ετερωνύμου» του.
Θυμίζουμε ότι ο ποιητής είχε δημιουργήσει πλήθος «ετερωνύμων», δηλαδή φανταστικών προσώπων, που υπέγραφαν τα έργα του. Ο Αμπίλιο Κουαρέσμα (στα πορτογαλικά σημαίνει Σαρακοστή) διαθέτει μια κριτική εξυπνάδα που ξεπερνάει την επιστημονική, φιλοσοφική ή την ενστικτώδη ανθρώπινη εξυπνάδα. Στην ουσία το όνομα Κουαρέσμα παραπέμπει - με μικρή παραλλαγή - στην ελληνική λέξη «χάρισμα», αφού και στην πορτογαλική γλώσσα «carisma» σημαίνει το ίδιο πράγμα.
Ο Πεσσόα έγραψε ένα κύκλο αστυνομικών διηγημάτων, η συγγραφή των οποίων διήρκεσε δεκαετίες - ως το 1935 - και διακόπηκε απότομα με τον θάνατό του. Τα ευρεθέντα διηγήματα δεν ήταν ολοκληρωμένα και εκδόθηκαν στην Πορτογαλία το 2008 με τίτλο Quaresma, decifrador (Κουαρέσμα, ο αποκρυπτογραφητής). Πρόκειται για δέκα διηγήματα που διαδραματίζονται στη Λισαβόνα, την αγαπημένη πόλη του ποιητή.
Το πρώτο διήγημα αφορά τον θάνατο ενός κοσμηματοπώλη που βρέθηκε με κομμένο λαιμό στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Το δεύτερο διήγημα αναφέρεται στην εύρεση στο ποτάμι ενός νεκρού νεαρού άνδρα. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν πως ίσως ήταν μεθυσμένος και έπαθε ατύχημα.
Στο τρίτο διήγημα ο Κουαρέσμα εξιχνιάζει την υπόθεση ενός επίσης σκοτεινού εγκλήματος: ο νεκρός είναι δικηγόρος, σκοτώθηκε με πιστόλι στο γραφείο του και ύποπτοι είναι δύο φίλοι του. Και στις τρεις περιπτώσεις ο Πεσόα μιλάει για ποικίλα ζητήματα που σχετίζονται με τους φόνους. Ακολουθώντας τη μέθοδο του Σωκράτη, τη μαιευτική, και τη λογική του Πλάτωνα (θέση - αντίθεση - σύνθεση), ο Πεσσόα δίνει τη λύση του αινίγματος και οδηγείται στην ανεύρεση του δράστη.
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Γιατί επιθυμώΓιατί επιθυμώ
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ελληνική Bιβλιογραφία
| |
(2012)
|
Αστυνομικές ιστορίες, Σοκόλη - Κουλεδάκη
|
(2012)
|
Η κλεμμένη περγαμηνή, Νεφέλη
|
(2012)
|
Θαλασσινή ωδή του Άλβαρο ντε Κάμπος, Νεφέλη
|
(2012)
|
Ο ερημίτης του Μαύρου Βουνού, Νεφέλη
|
(2011)
|
Η ώρα του διαβόλου, Νεφέλη
|
(2011)
|
Λισαβόνα, Ροές
|
(2011)
|
Ο ναυτικός, Σοκόλη - Κουλεδάκη
|
(2011)
|
Σημειώσεις στη μνήμη του δασκάλου μου Καέιρο, Ροές
|
(2011)
|
Υπόθεση Βάργκας, Νεφέλη
|
(2010)
|
Ο οδοιπόρος, Νεφέλη
|
(2010)
|
Ο οδοιπόρος, Νεφέλη
|
(2009)
|
Ultimatum, Αρμός
|
(2009)
|
Αντίνοος, Αρμός
|
(2009)
|
Ο αναρχικός τραπεζίτης. Και πέντε διάλογοι για την τυραννία., Παρουσία
|
(2008)
|
ΠεσσόΑ-Ω, Εξάντας
|
(2007)
|
Αντίνοος, Παρουσία
|
(2007)
|
Πίσω από τις μάσκες, Ροές
|
(2007)
|
Ποιήματα, Printa
|
(2006)
|
Η αγωγή του στωικού, Ροές
|
(2006)
|
Λογοτεχνικά δοκίμια, Printa
|
(2006)
|
Ο αναρχικός τραπεζίτης, Εξάντας
|
(2006)
|
Ταξίδι στην άβυσσο. Η ώρα του διαβόλου, Ροές
|
(2005)
|
Marginalia, Εξάντας
|
(2002)
|
Εγώ και οι "άλλοι", Printa
|
(2002)
|
Ηρόστρατος, Εξάντας
|
(2001)
|
Γράμματα στην Οφέλια, Εξάντας
|
(2000)
|
Η ώρα του διαβόλου, Εξάντας
|
(1998)
|
Ο ναυτικός, Εταιρεία Θεάτρου "Μνήμη"
|
(1997)
|
Το βιβλίο της ανησυχίας, Αλεξάνδρεια
|
(1994)
|
Χωρίς μάσκες, Printa
|
(1989)
|
Ο αναρχικός τραπεζίτης, Γράμματα
|
(1987)
|
Βιβλίο της ανησυχίας, Ευθύνη
|
(1982)
|
Ποιήματα του Αλμπέρτο Καέιρο, Γνώση
|
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
| |
(2009)
|
Φερνάντο Πεσσόα, Κ. Π. Καβάφης, Μεταίχμιο
|
(2007)
|
Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα, Ελληνικά Γράμματα
|
(2004)
|
Ωδές και ποιήματα. Ποιήματα, Άγκυρα
|
(2002)
|
Φάουστ, Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου