Το τέλος των μετρητών: Είναι το άυλο χρήμα όσο αθώο φαίνεται;

Στα επόμενα τρία χρόνια η Κορέα θα έχει καταργήσει πλήρως τα μετρητά. Όλες οι συναλλαγές θα γίνονται μέσω πλαστικών καρτών, υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων. Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα, που θα έχουν στην κατοχή τους οι Κορεάτες το 2020, δεν θα έχουν πια καμία ανταλλάξιμη αξία!

του Δημήτρη Καλαντζή

Στα βήματα της Κορέας περπατά η Σουηδία και η Δανία, ενώ σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Γαλλία και ο Καναδάς, το 90% των καταναλωτικών αγορών γίνεται ήδη χωρίς μετρητά. Ο κόσμος οδεύει προς την κατάργηση του χρήματος με σημαία την «πάταξη της φοροδιαφυγής και των κλοπών», χωρίς όμως να υπολογίζει πόσο μεγάλη δύναμη εκχωρεί στις κυβερνήσεις και στις τράπεζες που θα διακινούν το άυλο χρήμα αλλά και το οριστικό τέλος της ιδιωτικής ζωής.

Η επιχειρηματολογία υπέρ της κατάργησης των νομισμάτων είναι προφανής: όταν δεν υπάρχουν χρήματα, δεν μπορούν να λειτουργήσουν εγκληματικές οργανώσεις, όπως η μαφία, δεν μπορεί να υπάρξει καμία παράνομη συναλλαγή, αφού και το παραμικρό ποσό έχει αποστολέα, αποδέκτη και όλη τη διαδρομή του, ηλεκτρονικά καταγεγραμμένη.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Κένυας. Πριν από οκτώ χρόνια, λόγω της αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος να εξυπηρετήσει τους πολίτες, εφαρμόστηκε το σύστημα πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων, το επονομαζόμενο m–pesa (mobile money). Μέσα σε λίγα χρόνια οι Κενυάτικες αρχές «ξήλωσαν» ένα μεγάλος μέρος της αστυνομίας, αφού από τον έλεγχο των στοιχείων της κίνησης των λογαριασμών στο m-pesa, διαπιστώθηκε ο εκτεταμένος χρηματισμός και η διαφθορά τους.

Οι υπέρμαχοι της κατάργησης των χρημάτων χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στους μετριοπαθείς, που λένε ότι πρέπει να καταργηθούν μόνο τα μεγάλης αξίας χαρτονομίσματα (βάζουν μέγιστο όριο τα δέκα ευρώ), ώστε να παραμείνουν εύκολες κάποιες μικρο-δαπάνες (χαρτζιλίκι, βοήθεια σε άστεγους κ.α.) και σε εκείνους που υποστηρίζουν την ολοκληρωτική κατάργηση των χρημάτων, ώστε να μην υπάρχει το παραμικρό παραθυράκι για διακίνηση παράνομου χρήματος.

Στη Σουηδία μάλιστα εφαρμόζουν ήδη πιλοτικά ένα σύστημα, όπου στις εκκλησίες οι πιστοί δίνουν την προσφορά τους (σαν να λέμε «ανάβουν ένα κεράκι») με μία εφαρμογή στο κινητό τους. Με τον ίδιο τρόπο, μπορεί κάποιος να προσφέρει μία μικρή βοήθεια σε ζητιάνο, μεταφέροντας – πάντα μέσω κινητού – ένα ποσό σε κάποιο κοντινό σούπερ μάρκετ ή εστιατόριο.

Με την κατάργηση των χρημάτων εξουδετερώνονται οριστικά τα κυκλώματα ναρκωτικών, πορνείας και εκβιασμών, ενώ οι (παραδοσιακοί) ληστές και κλέφτες βγαίνουν εκτός “εργασίας”. Η κοινωνία φαίνεται ότι κερδίζει από την κατάργηση των χρημάτων. Το… νόμισμα όμως έχει και άλλη όψη.

Αν όλες οι συναλλαγές μας περνούν από τον εξονυχιστικό έλεγχο των τραπεζών (που διακινούν το άυλο χρήμα) και τις κυβερνήσεις (που ελέγχουν τις τράπεζες), τότε η ιδιωτικότητα χάνεται οριστικά και αμετάκλητα. Τράπεζες και κυβερνήσεις θα γνωρίζουν αν και πότε έφαγες μία τυρόπιτα, πόσες φορές αγόρασες προφυλακτικά, τι μαλακτικό ρούχων χρησιμοποιείς, ποιές ασθένειες τυχόν έχεις, πόσο χαρτζιλίκι δίνεις στο παιδί σου, ποια βιβλία διαβάζεις, μέχρι και τι είδους χαρτί τουαλέτας χρησιμοποιείς. Μερικές φαντάζουν άχρηστες πληροφορίες αλλά… έχουμε την εμπιστοσύνη να τις παρέχουμε δημόσια; Γνωρίζουμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν με οποιοδήποτε τρόπο (εμπορικό, οικονομικό ή κοινωνικό) εις βάρος μας;

Πολίτες όπως της Κορέας, της Σουηδίας και της Δανίας πραγματικά έχουν εμπιστοσύνη στη δημόσια διοίκηση και στο τραπεζικό τους σύστημα για την ορθή χρήση των προσωπικών τους δεδομένων. Αν μεταφέρουμε όμως το κέντρο ενδιαφέροντος σε χώρες όπως η Ελλάδα, τότε θα βρούμε ελάχιστους διατεθειμένους να παίξουν σε ένα μεγάλο Big Brother, όπου η κάθε συνήθεια και καταναλωτική τους συμπεριφορά θα βρίσκεται κάτω από την παρακολούθηση των τραπεζών και των κυβερνήσεων.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι Έλληνες σήκωσαν τις οικονομίες τους από τις τράπεζες και αρνούνται πεισματικά να τις επιστρέψουν εκεί λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης. Οι τράπεζες διεθνώς μετά την οικονομική κρίση του 2008, απολαμβάνουν τη μικρότερη εκτίμηση των πολιτών, ενώ στην Ελλάδα παραμένουν στη συνείδηση του κόσμου ως ένας ευμετάβλητος παράγοντας της οικονομίας, στον οποίο δεν μπορείς να εμπιστευτείς το μέλλον σου, πόσο μάλλον να τους εκχωρήσεις την απόλυτη διαχείριση κάθε συναλλαγής σου.

Η παροχή μονοπωλιακών υπερδυνάμεων στις τράπεζες φαντάζει τόσο τρομακτική, όσο και ο οργουελικός κόσμος. Αν δεν μπορείς να αγοράσεις και να πουλήσεις τίποτα χωρίς τη μεσολάβηση των τραπεζών, έχεις χάσει τον έλεγχο των κινήσεών σου. Το θέλεις; Αξίζουν της εμπιστοσύνης σου;