Πέτρινες Τοξωτές Γέφυρες στην Φωκίδα.

Ολοκληρώθηκε το  έργο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας για την ανάδειξης του πέτρινου τοξωτού γεφυριού στον ποταμό Σκίτσα, δίπλα από τα παλιά σφαγεία της Άμφισσας.

Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε σε τι κατάσταση ήταν πριν από τις εργασίες

Και πως είναι σήμερα.

Αυτή είναι η πιο παλιά φωτογραφία που απεικονίζεται.

Δυστυχώς σε  κατάσταση αποσάθρωσης είναι σχεδόν όλα τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια της περιοχής μας.
Αρκετά από αυτά δυστυχώς έχουν μετατραπεί σε οδογέφυρα και έχει εγκιβωτιστεί η παλιά γέφυρα.
Μια πανομοιότυπη γέφυρα  σε διαστάσεις και κατασκευή έχουμε στον περιφερειακό της  Άμφισσας, στον ποταμό  Ύλαιθο  (γκατσοπνίκτη ή γάτο πνίχτη κοινός) .

Είναι η δεύτερη από της τρείς  πέτρινες τοξωτές γέφυρες που καθόριζαν ένα από τα σημαντικότερα οδικά δίκτυα της εποχής. Μην ξεχνάμε πως η Άμφισσα στις αρχές του αιώνα μας ήταν μία από τις 10 μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλης του Ελλαδικού χώρου, μεγαλύτερη από την Λαμία και την Λιβαδειά  μαζί, άλλωστε δεν ήταν τυχαίο που τα πρώτα διόδια στην Ελλάδα ήταν στον δρόμο Άμφισσας – Μπράλλου.

 κοντά στο Σερνικάκι στην ΕΟ Άμφισσας Ιτέας (με τρείς καμάρες!)

 
















στον Αγ. Κωνσταντίνο (Σερνικάκι)

 

 στην Γραβιά στο κέντρο της πόλης,

στην Λιλαία

Από την αρχή κιόλας της αναζήτησης μου για τα πέτρινα γεφύρια της περιοχής μας  ήρθα σε επαφή με έναν από τους ανθρώπους που έχουν αφιερώσει την ζωή τους στα πέτρινα γεφύρια της Ηπείρου, τον κύριο Σπύρο Μαντά,  μου επίστησε την προσοχή στο πόσο σημαντικό είναι να καταγράψω ακόμα και τα γκρεμισμένα γεφύρια, καθώς αυτά είναι που καθορίζουν τα τότε μονοπάτια...

Ένα από αυτά είναι στην Ιτέα στον παλιό δρόμο για την Δεσφίνα.

Είναι παράλογο και αδικαιολόγητο εν έτη 2015 (ναι, πριν μόλις ένα χρόνο ακριβώς) να αφήνουμε να καταρρέουν ιστορικά γεφύρια όπως το Άνω Γεφύρι μεταξύ Αμφίκλειας και Πολυδρόσου .

όπως ήταν πριν, με ένα μεγάλο τόξο και 2 μικρότερα

Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια του ελληνικού χώρου αποτελούν σημαντικά μνημεία της παραδοσιακής μας αρχιτεκτονικής.

Όπως η γέφυρα στην Κωμοπύλι  (Κορομπύλι) πριν από την Άμφικλεια, με δύο οξυκόρυφα ανακουφιστικά παράθυρα.

Στην Βελίτσα (Κάτω Τιθωρέα)  το γεφύρι  Μαγούλας .

Όπως η γέφυρα στην θέση Νησί στο Πολύδροσο.

 Ο εντοπισμός, η αποτύπωση - τεκμηρίωσή τους (φωτογραφική, σχεδιαστική) και η μελέτη τους μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες για επιστημονικούς τομείς όπως η ιστορία της αρχιτεκτονικής, η λαογραφία, η ιστορική γεωγραφία και η τοπική ιστορία. Παράλληλα, η παρατήρηση των γεφυριών προσφέρει υψηλό αισθητικό θέμα: καθώς είναι χτισμένα με φυσικά υλικά και παραδοσιακές μεθόδους, εναρμονίζονται απόλυτα με το φυσικό περιβάλλον, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συμπληρώνουν και ομορφαίνουν το τοπίο.
 Η επαφή όμως με τα παλιά πέτρινα γεφύρια, πέρα από την επιστημονική και την αισθητική της σημασία, συμβάλλει κυρίως στη γνώση της εθνικής μας παράδοσης, δηλαδή στην εθνική μας αυτογνωσία.
Τα πέτρινα γεφύρια αποτελούν τα σημαντικότερα συγκοινωνιακά τεχνικά έργα των προγόνων μας. συνδέονται και με ιστορίες, θρύλους και παραδόσεις. (...)
 (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ  ΗΠΕΙΡΟΣ - ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ - ΘΕΣΣΑΛΙΑ - ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ – ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ)  του ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ ΔΗΜ. ΑΡΓΥΡΗΣ

   Για το κάθε γεφύρι πρέπει να αναφέρονται: η ακριβή του θέση, η χρήση του ή οι διαδρομές που εξυπηρέτησε, η σημερινή του κατάσταση, το ποτάμι που ζεύγνει, ο χρόνος κατασκευής, ο χρηματοδότης, η δαπάνη, οι βασικές διαστάσεις του -μήκος, ύψος, πλάτος, άνοιγμα και ύψος των τόξων, μήκος κι ωφέλιμο πλάτος του διαδρόμου διάβασης, διαστάσεις προστατευτικών μέσων και προβόλων κλπ- σχετικοί θρύλοι που πιθανόν το συνοδεύουν και, γενικά, οποιαδήποτε πληροφορία που μπορεί να ρίξει φως στη διαδρομή της …ζωής του, στην όποια του περιπέτεια, στη συμβολή του στα δρώμενα του διπλανού χωριού, ή της ευρύτερης περιοχής.
Αποτυπώσεις-σκίτσα με όψεις των γεφυριών και μία κατάλληλα επιλεγμένη τομή, αφού οι φωτογραφίες δεν μπορούν πάντα να αποδίδουν την πραγματική, την πλήρη μορφή τους, αλλά και  αρκετές φωτογραφίες που συνοδεύουν, καλύτερα να είναι ασπρόμαυρες, ελαχιστοποιώντας τους εντυπωσιασμούς που αποπροσανατολίζουν.

(Σπύρος Μαντάς, Ιούνιος 2008)

Οι ποταμοί στην αρχαία Ελλάδα ήταν παιδιά του Τιτάνα Ωκεανού, γιου του Ουρανού και της Γέας.
Στον Πολύδροσος Παρνασσού υπάρχει ένας νεραϊδότοπος στις πηγές του Κηφισού, που λατρεύονταν σαν θεός , όπως άλλωστε και όλα τα ποτάμια στην αρχαία Ελλάδα.
(Αχελώος , λεπτομέρεια από Ρωμαϊκό Ψηφιδωτό)

Είναι ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί, η εργασία ενός Δημοτικού σχολείου  που υλοποίησαν δράσεις όπως:

·         Χαρακτηριστικά του ποταμού (πηγές, εκβολές, παραπόταμοι, ποτάμι και εποχές, χαρτογράφηση)

·         Χλωρίδα  & πανίδα του υγρότοπου 

·         Γεφύρια της περιοχής  

·         Ιστορία- Μυθολογία- Λαογραφία

·         Δράσεις- Παρεμβάσεις του ανθρώπου στον υγρότοπο

Χαρακτηριστικά, γράφουν – το πλέον αυτονόητο- για το ποτάμι τους τον Βοιωτικό Κηφισό:

Γιατί δεν έχουμε πρόσβαση σ` αυτό;
Γιατί δεν μπορούμε να περπατήσουμε δίπλα του, να το γνωρίσουμε, να το αγαπήσουμε;
 Γιατί τόση αδιαφορία απ` όλους;
Γιατί ποτέ κανείς δεν ασχολήθηκε με αυτό το φυσικό και πολιτιστικό στοιχείο του τόπου μας;
 Γιατί το ποτάμι, που δίνει ζωή σ` αυτό το τόπο είναι γεμάτο σκουπίδια;

Τα παιδιά ξέρουν καλύτερα λένε…

Η πέτρα και η μετέωρη καμπύλη του τόξου είναι σαν μαγνήτης που σε κάνει να ονειρεύεσαι, ένα έργο τέχνης που δεν είναι στην γυάλα ενός ψυχρού μουσείου, αλλά εκεί έξω αναπνέει ελεύθερα, παραμένει χρηστικό και μάχιμο, μπορείς να το πατήσεις, να το διαβείς. Είναι εκεί να αντέχει τις βροχές και ημέρα με την ημέρα να αφήνει τις ρυτίδες της φθοράς  ο χρόνος στην πέτρα και στους αρμούς του.
Είναι η σπαζοκεφαλιά του πολιτικού μηχανικού,  εκεί  που εμείς  «φυτεύουμε»   κολώνες και τόνους σίδερο σε μια πλάκα  100τμ  εκείνοι, χρόνια πριν, χρησιμοποιώντας ειδικό κονίαμα, το “κουρασάνι” (μίγμα σβησμένου ασβέστη, άμμου, τριμμένου κεραμιδιού, ελαφρόπετρας, ξερών χορταριών και κάποτε, κατά την παράδοση, μαλλιών ζώων και αυγών)  πετύχαιναν άνοιγμα τόξου έως και 45μ!.

Σεβασμός, αναγνώριση και κυρίως διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, το μόνο που πρέπει να κάνουμε όσο ακόμα μπορούμε όσο ακόμα υπάρχουν.

ΙΤΕΑ 2016

Βούλγαρης Παν. Χρήστος
Πολιτικός Μηχανικός

voulgarisc@yahoo.com