Πότε κάνουμε την γενική ούρων και τι δείχνει; Πώς πρέπει να γίνει η συλλογή και τι προετοιμασία χρειάζεται;

της Κικής Τσεκούρα, medlabnews.gr

Το ουροποιητικό σύστημα είναι ανοικτό στο περιβάλλον. Παρά την επαφή του με το εξωτερικό περιβάλλον, και εκτός από τελικό τμήμα της ουρήθρας, σε φυσιολογική κατάσταση , είναι στείρο.

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι αρκετά συχνές.

Τα ούρα επιμολύνονται εύκολα κατά την έξοδό τους από την ουρήθρα και το περίνεο. Επιπλέον αποτελούν αρκετά καλό θρεπτικό υλικό για την ανάπτυξη πολλών βακτηρίων. Κατά συνέπεια απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στη διάκριση επιμόλυνσης – λοίμωξης. Η αποφυγή διαγνωστικού σφάλματος, λόγω επιμόλυνσης, στηρίζεται αφενός στη σωστή αξιολόγηση της μικροβιολογικής εξέτασης των ούρων, και αφετέρου στη σωστή λήψη και αποστολή των ούρων στο εργαστήριο.

Η γενική ούρων είναι μία απλή εργαστηριακή εξέταση ενός δείγματος ούρων που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό  παθήσεων που αφορούν σε πολλά μέρη του σώματος. Πιο συγκεκριμένα για παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος (νεφρά, ουρητήρες, ουροδόχο κύστη, ουρολοιμώξεις), του ήπατος και του σακχαρώδη διαβήτη.

Τι μπορεί να δείξει η εξέταση;

Η εξέταση της γενικής ούρων είναι χρήσιμη σε πολλές περιπτώσεις, όπως:

• Ως έλεγχος ρουτίνας στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά.

• Σε συμπτώματα ουρολοίμωξης (δυσουρία, συχνουρία).

• Σε αιματουρία.

Άτομα με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση νεφρικής νόσου θα πρέπει να κάνουν προληπτικά γενική ούρων με συχνότητα που θα καθορίσει ο ιατρός τους. Ο κίνδυνος αυτός σχετίζεται με:

• Ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη.

• Υψηλή αρτηριακή πίεση.

• Οικογενειακό ιστορικό χρόνιας νεφρικής νόσου.

• Ηλικιωμένα άτομα.

Η λήψη

Τα ούρα πρέπει να συλλέγονται σε καθαρό ουροδοχείο και χρειάζεται μία μικρή ποσότητα περίπου 20ml. Επίσης, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο φρέσκα.

Η ποιότητα της μικροβιολογικής εξέτασης εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την τήρηση των κανόνων σωστής λήψης και αποστολής των ούρων στο εργαστήριο.

 Για τη μικροβιολογική εξέταση προτιμούνται τα πρώτα πρωινά ούρα που είναι πυκνά.

 Η λήψη γίνεται από το μέσο ρεύμα της ούρησης

 Η προετοιμασία είναι διαφορετική για τις περιπτώσεις ανδρών, γυναικών και βρεφών.

Γενικά

Πλύνεται τα έξω γεννητικά όργανα, πολύ καλά με σαπούνι και νερό (μην χρησιμοποιήσετε αντισηπτικό. Ξεπλυθείτε με άφθονο νερό. Σκουπιστείτε με καθαρή πετσέτα. 

• Σε ευρύστομο αποστειρωμένο δοχείο συλλέξτε ούρα από το μέσο της ούρησης. Δηλαδή, αφού αφήσετε τα πρώτα ούρα να τρέξουν στη λεκάνη της τουαλέτας, συλέξτε το μεσαίο ρεύμα ούρων στο στείρο δοχείο και τα υπόλοιπα αφήστε να πέσουν στη τουαλέτα.

• Κατά προτίμηση μαζέψτε τα πρώτα πρωινά ούρα. Δεν πειράζει όμως να είναι οποιασδήποτε άλλης ούρησης.

• Πρέπει να παραδοθούν στο εργαστήριο εντός μισής ώρας από τη λήψη, ειδάλλως τοποθετούνται στο ψυγείο ή σε δοχείο με παγάκια μέχρι να δωθούν στο εργαστήριο. 

• Η καλλιέργεια ούρων θα πρέπει να πραγματοποιείται πριν τη λήψη αντιβιοτικής θεραπείας. Εάν έχει προηγηθεί η λήψη κάποιου αντιβιοτικού πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό.

Γυναίκες

 Καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ξέβγαλμα και σκούπισμα με πετσέτα.

 Με το ένα χέρι απομακρύνονται τα μικρά και μεγάλα χείλη. Πλύσιμο του αιδοίου με άφθονο νερό. Το πλύσιμο γίνεται μία μόνο φορά, με κατεύθυνση από πάνω προς τα κάτω.

 Απορρίπτονται τα πρώτα 20 – 25 ml της ούρησης και τα υπόλοιπα συλλέγονται σε αποστειρωμένο δοχείο με πώμα.

Άνδρες

 Πλύσιμο των χεριών όπως προηγούμενα.

 Πλύσιμο του πέους με σαπούνι και ξέβγαλμα με νερό.

 Λήψη των ούρων, κατά το μέσο της ούρησης, σε στείρο δοχείο με πώμα.

Βρέφη και μικρά παιδιά

 Η λήψη γίνεται σε πλαστικά, αποστειρωμένα σακουλάκια τα οποία κολλάμε στην περιοχή, αφού έχει προηγηθεί καλό πλύσιμο.

 Τα σακουλάκια δεν πρέπει να παραμένουν κολλημένοι περισσότερο από 30 λεπτά.

 Αν χρειαστεί, μετά τα 30 λεπτά, τοποθετούμε άλλο σακουλάκι αφού προηγουμένως πλύνουμε το περίνεο.

 Η συλλογή μπορεί να γίνει εναλλακτικά και όπως δείχνει το σχήμα:  

 Η συλλογή μπορεί να γίνει και από υπερηβική παρακέντηση της κύστης, με εισαγωγή βελόνας, μετά από αντισηψία της περιοχής. Η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη για παιδιά στα οποία είναι δύσκολο να πάρουμε δείγμα από το μέσο ρεύμα της ούρησης.

Άτομα με μόνιμο καθετήρα

Παίρνουμε ούρα του καθετηριασμένου ασθενή από το σωλήνα του καθετήρα, και όχι από το σάκο, αφού πρώτα απολυμάνουμε την περιοχή.

Ποια είναι τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Τα αποτελέσματα της γενικής ούρων ομαδοποιούνται σε 3 κατηγορίες:

Γενικοί χαρακτήρες των ούρων

• Χρώμα: Φυσιολογικά τα ούρα έχουν κίτρινη χροιά.

• Όψη: Θα πρέπει να είναι διαυγή. Η θολερότητα εμφανίζεται, αν περιέχουν πύον, αίμα ή άλατα.

• Οσμή: Χαρακτηρίζεται ως ιδιάζουσα. Αν είναι δυσάρεστη, συνηγορεί στην ύπαρξη λοίμωξης.

• Ειδικό βάρος: Κυμαίνεται από 1010-1025.

• Ph: Φυσιολογικά είναι γύρω στο 6.

Μικροσκοπικά ευρήματα

• Αιματουρία. Η παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα έχει μεγάλη διαγνωστική σημασία. Μπορεί να σχετίζεται με την ύπαρξη λίθου στα νεφρά, με λοιμώξεις, με όγκους κλπ..

• Πυουρία. Η παρουσία πύου συνήθως σχετίζεται με λοιμώξεις του ουροποιητικού.

• Μικροοργανισμοί. Η παρουσία μικροοργανισμών στα ούρα μπορεί να σχετίζεται με λοίμωξη. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις, όπου τα μικρόβια δεν είναι παθογόνα.

• Κρύσταλλοι. Σχηματίζονται χημικά στα ούρα  και, αν μεγαλώσουν αρκετά, μπορεί να σχηματίσουν λίθους στο ουροποιητικό.

Συστατικά των ούρων

Φυσιολογικά στα ούρα δεν ανευρίσκονται σάκχαρο, πρωτεΐνη, κετόνες, αιμοσφαιρίνη και χολοχρωστικές. Η παρουσία τους είναι παθολογική και θα πρέπει να εκτιμηθεί από τον γιατρό σας. 

EΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ!

1. Στην περίπτωση μονοβακτηριακής λοίμωξης πρέπει να επαναλαμβάνουμε τις εξετάσεις διότι:

α. πρέπει να αποκλεισθεί η επιλοίμωξη (στις επιλοιμώξεις δεν υπάρχει συνήθως πυουρία), β. αν είναι αρχόμενη ή επισυμβαίνει σε απλασικούς ασθενείς, επίσης δεν υπάρχει πυουρία.

Στην περίπτωση πολυμικροβιακής μικροβιουρίας η  ύπαρξη ουρολοίμωξης από 2 μαζί βακτήρια είναι δυνατή, ουρολοιμώξεις όμως από 3 βακτήρια είναι πολύ σπάνιες.

2. Πολυμικροβιακές είναι συνήθως οι ουρολοιμώξεις σε αρρώστους που έχουν χρόνια καθετηριασμό ουρήθρας.

Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στις περιπτώσεις ασθενών που άλλοτε εμφανίζουν μόνο πυουρία (χωρίς βακτηριουρία) και άλλοτε μόνο βακτηριουρία. 

Στις περιπτώσεις αυτές η βακτηριουρία πρέπει να φτάνει τα 10⁷ βακτήρια / ml για να θεωρηθεί ουρολοίμωξη.

Στις γυναίκες το δείγμα μπορεί να επιμολυνθεί από μικροοργανισμούς του κόλπου. Ενδεικτικό είναι η παρουσία επιθηλιακών κυττάρων και των μικροβίων της φυσιολογικής χλωρίδας.