Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι έκοψαν... ταχύτητα.

Μόνο τα 70 χιλιόμετρα του Ε65 στη Θεσσαλία, από την Ξινιάδα Δομοκού έως τα Τρίκαλα, έχουν ρεαλιστική πιθανότητα να παραδοθούν στο τέλος του 2015, όπως είχε προγραμματιστεί. Οι οδηγοί θα πρέπει να περιμένουν τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 2016 για την εθνική οδό Κορίνθου - Πάτρας, την Ιόνια Οδό και τις σήραγγες των Τεμπών και του Πλαταμώνα, καθώς τα έργα βρίσκονται αρκετούς μήνες πίσω από το χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο η... απογοήτευση των οδηγών είναι το λιγότερο. Το ζητούμενο είναι αν η καθυστέρηση θα θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, καθώς η μεταφορά τμήματος των έργων στο νέο ΕΣΠΑ θα προκαλούσε «ασφυξία» στο ήδη υπερφορτωμένο πρόγραμμα.
Και αν η ευθύνη για τις καθυστερήσεις θα «φορτωθεί» και πάλι στο Δημόσιο από τους παραχωρησιούχους, προκειμένου να επαναληφθεί η ιστορία των αποζημιώσεων.
Οι συμφωνίες «επανεκκίνησης» των έργων στους 4 παραχωρημένους σε ιδιώτες αυτοκινητόδρομους παρουσιάστηκαν στα τέλη Νοεμβρίου από το υπουργείο Υποδομών και κυρώθηκαν από τη Βουλή με τον νόμο 4219/13. Οπως προέβλεπαν, οι τέσσερις αυτοκινητόδρομοι θα παραδίδονταν έως τις 31.12.2015, με την εξαίρεση δύο τμημάτων: της σήραγγας Κλόκοβας στην Ιόνια Οδό και του κόμβου Ρίου στην Κορίνθου - Πάτρας, που πήραν παράταση έως τον Ιούνιο του 2016. Κατά την παρουσίαση των έργων, το υπουργείο Υποδομών παραδέχθηκε ότι τα χρονοδιαγράμματα ήταν ασφυκτικά, υποστήριξε όμως ότι ήταν εφικτά. Ακόμα και για την Ιόνια Οδό και τον Ε65 όπου, όπως είχε πολλάκις υποδείξει η «Κ», δεν είχε ολοκληρωθεί το 17% και 20% των απαλλοτριώσεων (άρα και των αρχαιολογικών ερευνών) αντίστοιχα.

Οι τελευταίες εξελίξεις

Ενα έτος αργότερα, τα νέα δεν είναι ενθαρρυντικά. Ας ξεκινήσουμε από την πολύπαθη εθνική οδό Κορίνθου - Πάτρας, τη μόνη που κατασκευάζεται με παράλληλη κυκλοφορία του δρόμου. Οι εργασίες βρίσκονται ήδη 7-8 μήνες εκτός χρονοδιαγράμματος και όπως όλα δείχνουν... έπεται συνέχεια. Καθώς δεν υπήρχαν εκκρεμείς απαλλοτριώσεις και αρχαιολογικές εργασίες, η ευθύνη από πλευράς κοινοπραξίας (Ολυμπία Οδός - Απιον Κλέος) αποδίδεται κυρίως στην ΕΡΓΟΣΕ, η οποία δεν έχει ξεκινήσει τις εργασίες της στα 8 σημεία που η σιδηροδρομική γραμμή συναντά τον αυτοκινητόδρομο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εργασίες στα 4 σημεία καλύπτονται από σύμβαση που πρόσφατα ανατέθηκε από την ΕΡΓΟΣΕ, αλλά οι εργασίες καθυστερούν να ξεκινήσουν. Τα υπόλοιπα 4 σημεία, η Ολυμπία Οδός έχει προτείνει να της ανατεθούν.

Επίσης, η Ολυμπία Οδός υποστηρίζει ότι σημειώθηκε καθυστέρηση στην παράδοση του χώρου για τον σταθμό εξυπηρέτησης αυτοκινήτων (ΣΕΑ) Ρίου, έχοντας ήδη καταθέσει αίτημα αποζημίωσης 2 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες το Δημόσιο δεν έχει δεχθεί την ευθύνη για την καθυστέρηση και το ζήτημα θα παραπεμφθεί σε διαιτησία. Να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο ΣΕΑ υπάρχει ήδη επιχείρηση, την άδεια λειτουργίας της οποίας ανανέωσε το ΤΕΟ (Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας)... λίγο πριν την επανεκκίνηση των έργων.

Οπως ανέφερε στις αρχές Δεκεμβρίου ο διευθύνων σύμβουλος της Ολυμπίας Οδού, κ. Παν. Παπανικόλας, έχει ήδη ζητηθεί από το υπουργείο Υποδομών 5μηνη παράταση. Αυτό σημαίνει ότι στην καλύτερη περίπτωση (αν δεν «τραβήξει» η ιστορία του ΟΣΕ), η εθνική οδός Κορίνθου - Πάτρας αναμένεται να παραδοθεί το καλοκαίρι του 2016. Να σημειωθεί ότι η παράδοση του τμήματος Αρχαίας Κορίνθου - Κιάτου νωρίτερα (θα είναι έτοιμο το φθινόπωρο) αποκλείστηκε ως ενδεχόμενο για λόγους ασφαλείας, καθώς θα δημιουργούνταν το φαινόμενο «μπουκαλιού» στην κυκλοφορία των οχημάτων.

Οσον αφορά την πρόοδο του έργου, οι εργασίες ανακατασκευής του οδικού άξονα βρίσκονταν στο τέλος του 2014 στο 62%. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται ανεπτυγμένες 20 εργοταξιακές ζώνες σε μήκος 120 χιλιομέτρων, με 2.200 εργαζόμενους. Σύμφωνα με στοιχεία της Ολυμπίας Οδού, η διάνοιξη και η κατασκευή των σηράγγων παρά τις δυσκολίες έχει προχωρήσει και φθάνει σήμερα στο 86%. Η μεγαλύτερη σήραγγα βρίσκεται στην περιοχή της Παναγοπούλας και έχει μήκος 4 χλμ. Επίσης οι 47 γέφυρες, 22 άνω διαβάσεις και 140 κάτω διαβάσεις βρίσκονται σε ποσοστό ολοκλήρωσης 61%.

Στον «πάγο» ο άξονας για τη Σπάρτη
Αίνιγμα αποτελεί η υπόθεση της εθνικής οδού Κορίνθου-Καλαμάτας-Σπάρτης, την οποία ανακατασκευάζει η κοινοπραξία Μορέας. Η πρόοδος του έργου έχει ξεπεράσει το 95%, ωστόσο οι εργασίες έχουν σταματήσει και όλα δείχνουν ότι το έργο δεν πρόκειται να παραδοθεί άμεσα στην κυκλοφορία.

Η κοινοπραξία επικαλείται την παύση της χρηματοδότησης του έργου στα μέσα του 2013, καθώς οι τράπεζες εκτιμούν ότι τα έσοδα του έργου δεν επαρκούν για την αποπληρωμή των δανείων. Το ερώτημα βέβαια είναι γιατί οι τράπεζες δεν διέκοψαν τη χρηματοδότηση το 2010, όπως έκαναν στους υπόλοιπους τέσσερις παραχωρημένους οδικούς άξονες. Η τελευταία παράταση στην προθεσμία ολοκλήρωσης του έργου έχει λήξει από τον Ιούνιο του 2014 και τότε η πλευρά του Δημοσίου, αντί να στραφεί ενάντια στον παραχωρησιούχο, απαιτώντας την ολοκλήρωση του έργου (καθώς δεν διακινδύνευε πρακτικά να βρεθεί με ένα ημιτελές έργο στα χέρια) αποφάσισε να προχωρήσει σε συζητήσεις για την αναθεώρηση της σύμβασης παραχώρησης. Η συμφωνία, όπως αποκάλυψε η «Κ» προβλέπει τη διάθεση στον Μορέα ακόμα 75,9 εκατ. ευρώ ως αποζημίωση για τα μειωμένα έσοδά του από τα διόδια, καθώς και 330 εκατ. ευρώ σε βάθος 30ετίας με τη μορφή επιδότησης λειτουργίας (πλέον της υφιστάμενης επιδότησης λειτουργίας των 199 εκατ. ευρώ.), αν τα έσοδα δεν επαρκούν για την αποπληρωμή των δανείων. Η σύμβαση όμως δεν έφθασε ποτέ στη Βουλή και η τύχη της εξαρτάται πλέον από τη νέα κυβέρνηση.

Μετ’ εμποδίων λόγω απαλλοτριώσεων και ανασκαφών
Τους 6 μήνες αγγίζει η καθυστέρηση και στην Ιόνια Οδό. Οι απαλλοτριώσεις και οι αρχαιολογικές ανασκαφές καθυστέρησαν και πάλι το έργο, που εκτιμάται ότι θα παραδοθεί το καλοκαίρι του 2016, εκτός αν ένα μεγάλο τμήμα 60 χλμ. αποφασιστεί να δοθεί νωρίτερα. Καθυστέρηση 3 μηνών παρουσιάζουν και τα έργα στα Τέμπη και τον Πλαταμώνα, ενώ ο μόνος δρόμος που βρίσκεται μπροστά από το χρονοδιάγραμμα είναι ο Ε65.
Σήμερα, οι εργασίες στην Ιόνια Οδό βρίσκονται στο 48% του έργου (ξεκίνησαν πριν από ένα έτος στο 17%). Στις τέσσερις εργοταξιακές ζώνες του έργου απασχολούνται σήμερα περίπου 2.000 εργαζόμενοι. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών, μέσα στον χρόνο που μεσολάβησε έχει συντελεστεί σημαντικό έργο, ωστόσο υπήρξε καθυστέρηση εξαιτίας (τι άλλο;) των απαλλοτριώσεων. Το υπουργείο ασκεί πίεση ώστε να μη δοθούν νέες αναβολές από τα δικαστήρια και αν τηρηθούν οι προθεσμίες που έχουν δοθεί δεν θα υπάρξει μεγαλύτερο ζήτημα. Υπενθυμίζεται ότι οι απαλλοτριώσεις αφορούν αλλαγές της χάραξης που εγκρίθηκαν πριν από τη συμφωνία επανεκκίνησης. Επίσης σήμερα πραγματοποιούνται αρχαιολογικές εργασίες σε 6 σημεία και οι υπηρεσίες αναμένουν με αγωνία να οριστεί η νέα σύνθεση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (πρέπει να τοποθετηθεί νέος γενικός γραμματέας στο υπουργείο Πολιτισμού), προκειμένου να συνεδριάσει και να ληφθούν αποφάσεις. Το υπουργείο εκτιμά ότι η καθυστέρηση είναι περίπου 6 μηνών, οπότε το έργο μπορεί να παραδοθεί στη λειτουργία ταυτόχρονα με τη σήραγγα της Κλόκοβας (όπου υπήρχε εξαρχής 6μηνη παράταση).

Ολα αυτά... αρκεί να προχωρήσει η υπόθεση της Κλόκοβας. Οι μελέτες βρίσκονται ακόμα στις αδειοδοτικές υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος, έχοντας ήδη καθυστερήσει 3 μήνες για άγνωστη αιτία. Στη βόρεια έξοδο των σηράγγων έχουν ολοκληρωθεί οι αρχαιολογικές εργασίες, ενώ στη νότια (στη Ρίζα) καταβάλλεται προσπάθεια να στηθεί εργοτάξιο.
Πάντως, λόγω της φύσης του δρόμου, υπάρχει η δυνατότητα να παραδοθεί νωρίτερα ένα μεγάλο κομμάτι του έργου, τα 60 χλμ. του τμήματος από την παράκαμψη Αγρινίου μέχρι και την παράκαμψη Αμφιλοχίας.
Τίποτα ωστόσο δεν έχει ακόμα αποφασιστεί. Να σημειωθεί ότι η Νέα Οδός και η Euroionia (παραχωρησιούχος και κατασκευαστής του έργου) υποστηρίζουν ότι καταβάλλονται προσπάθειες να απορροφηθεί το μεγαλύτερο μέρος των καθυστερήσεων με επιτάχυνση των εργασιών.
Αδιευκρίνιστος είναι ακόμα ο χρόνος παράδοσης των τριών σηράγγων στα Τέμπη και τον Πλαταμώνα. Το υπουργείο Υποδομών εκτιμά ότι ο αυτοκινητόδρομος μπορεί να παραδοθεί στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2016, ωστόσο η κοινοπραξία Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου δεν έχει ακόμα εκτιμήσεις για το πώς θα διαμορφωθεί το τελικό χρονοδιάγραμμα. Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει προταθεί η επιτάχυνση των εργασιών, με επιβάρυνση του προϋπολογισμού του έργου.

Τα κύρια εμπόδια, η επίλυση των οποίων καθυστέρησε, ήταν οι δύο γέφυρες στα σημεία συνάντησης με τη γραμμή του ΟΣΕ και, βεβαίως, οι υπολειπόμενες απαλλοτριώσεις και αρχαιολογικές ανασκαφές. Ειδικά για τον ΟΣΕ το βασικό ζήτημα ήταν η κατασκευή του έργου χωρίς να διαταραχθεί η κυκλοφορία των τρένων στη γραμμή Αθήνας - Θεσσαλονίκης.

Σήμερα η πρόοδος του έργου βρίσκεται στο 85%. Στις δύο σήραγγες των Τεμπών έχουν ολοκληρωθεί οι 5 από τις 6 ασφαλτικές στρώσεις και βρίσκεται σε εξέλιξη η τοποθέτηση των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, ενώ στη σήραγγα του Πλαταμώνα κατασκευάζεται η τελική επένδυση και γίνονται οι πρώτες ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες. Τα έξι «ανοιχτά» οδικά τμήματα, από τον Ευαγγελισμό έως τη Ραψάνη, βρίσκονται σε διάφορα στάδια εργασιών, κανένα όμως δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Ο μόνος δρόμος που δείχνει ότι θα παραδοθεί στα τέλη του 2015 είναι το ένα από τα τρία τμήματα του Ε65, από Ξινιάδα Δομοκού έως Τρίκαλα. Σήμερα έχει κατασκευαστεί το 51% του έργου και στις εργοταξιακές ζώνες (Ανάβρα, Καρδίτσα, γέφυρα Πηνειού) απασχολούνται περί τα 700 άτομα. Το μόνο που εκκρεμεί είναι μια περιβαλλοντική αδειοδότηση για μια μικρή τροποποίηση της χάραξης λόγω αρχαιολογικών ευρημάτων.
Μακροπρόθεσμα, βέβαια, το ζητούμενο δεν είναι αν τελικά τα έργα θα παραδοθούν 3 ή 6 μήνες αργότερα, αλλά τι αυτό θα συνεπάγεται. Τόσο η Ολυμπία Οδός όσο και ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου έχουν ήδη θέσει αιτήματα αποζημίωσης για τις καθυστερήσεις για τις οποίες ευθύνεται το Δημόσιο (και τίποτα δεν αποκλείει να κινηθεί ανάλογα και η Νέα Οδός και η Κεντρική Οδός). Οι τέσσερις παραχωρησιούχοι αποφασίστηκε πριν από ένα χρόνο να λάβουν 264,1 εκατ. ευρώ με τις «συμφωνίες απαιτήσεων παραχωρησιούχων» για να κλείσουν όλες τις οικονομικές απαιτήσεις τους και βέβαια γεννάται ζήτημα ευθυνών αν το Δημόσιο συρθεί μόλις μέσα σε ένα χρόνο στην ίδια ιστορία.

'Κ΄