Κορινθιακός Κόλπος 373 π.Χ. Η καταστροφή της Ελίκης από μεγάλο σεισμό.

Ελίκη

Η Ελίκη είχε ιδρυθεί από Ίωνες, βρισκόταν 40 στάδια από το Αίγιο και 12 στάδια (2,2 χλμ) από τη θάλασσα. Ήταν πρωτεύουσα της Ιωνικής Δωδεκάπολης και λατρευτικό κέντρο όλης της Αχαΐας με επίκεντρο τον ναό του Ελικώνιου Ποσειδώνα. Η Ελίκη έγινε ένα πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο με το δικό της νόμισμα. Το όνομα της το οφείλει στην Ελίκη, κόρη του Σελινούντα και γυναίκα του Ίωνα.

Η πόλη καταστράφηκε από σεισμό όταν άρχων επώνυμος στην Αθήνα ήταν ο Αστείος κατά το τέταρτο έτος της εικοστής πρώτης Ολυμπιάδας, κατά την οποία ο Δάμων από τους Θούριους είχε κερδίσει την πρώτη του νίκη (χειμώνας 373 π.X.), μαζί με τη γειτονική Βούρα. Τα ερείπια της πόλης καλύφθηκαν στη συνέχεια από θάλασσα. Ένας τρομακτικός σεισμός κτύπησε την πόλη και την κατέστρεψε ολοσχερώς, ενώ επέζησαν μόνο όσοι έλειπαν από αυτήν. Αμέσως μετά την κτύπησε μεγάλο κύμα (τσουνάμι) και η πόλη καταποντίστηκε στη θάλασσα. Μέρες πριν τον φονικό σεισμό είχαν παρατηρηθεί περίεργα φαινόμενα, όπως υπερβολική ζέστη σε χειμώνα, στέρεμα των πηγών, τα ζώα να έχουν εγκαταλείψει την περιοχή και άλλα τα οποία δεν είχαν υποψιάσει τους κατοίκους. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, οι Αχαιοί έστειλαν 2.000 άντρες να βοηθήσουν αλλά δεν κατάφεραν να περισυλλέξουν ούτε έναν νεκρό.

Η καταστροφή της Ελίκης τροφοδότησε τις συζητήσεις πολλών Ελλήνων και Ρωμαίων συγγραφέων, ενώ είναι πιθανό να ενέπνευσε στον Πλάτωνα το μύθο της Ατλαντίδας.

Χρονικό ανασκαφών

Ο πρώτος αρχαιολόγος που προσπάθησε να εντοπίσει τη χαμένη πόλη ήταν ο Σπυρίδων Μαρινάτος, χωρίς επιτυχία. Το 1988, ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τη Δώρα Κατσωνοπούλου και τον Steven Soter, ξεκίνησαν εκ νέου την προσπάθεια εντοπισμού της Ελίκης. Στην αρχή, προχώρησαν σε υπερηχητική (σόναρ) σάρωση της υποθαλάσσιας περιοχής ΝΔ του Αιγίου. Επειδή αυτή η σάρωση δεν έδωσε ενδείξεις ύπαρξης πόλης στο βυθό ή κάτω από αυτόν στην συγκεκριμένη περιοχή, επικέντρωσαν τις έρευνές τους στην παρακείμενη παραθαλάσσια πεδιάδα. Εκεί, το 1991, οι δοκιμαστικές τομές στο άνω τμήμα του δέλτα που σχηματίζεται από τις εκβολές των ποταμών Σελινούντα και Κερυνίτη, απέδωσαν στρώματα με κεραμική, σε βάθη έως 15 μ. Το 1994, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών, διεξήγαγαν μαγνητομετρική έρευνα της περιοχής στο μέσο του δέλτα, η οποία αποκάλυψε το περίγραμμα κτιρίου. Από αυτό το σημείο ξεκίνησαν οι ανασκαφές το 1995, οι οποίες συνεχίστηκαν μέχρι το 2005, αποκαλύπτοντας τα ίχνη της κλασσικής και ελληνιστικής πόλης της Ελίκης, ρωμαϊκό δρόμο και ρωμαϊκά και βυζαντινά κοιμητήρια. Ανακάλυψαν επίσης προϊστορική πόλη της πρώιμης εποχής του Χαλκού (2400 π.Χ.), διατηρημένη σε πολύ καλή κατάσταση, η οποία φαίνεται να είχε την ίδια τύχη με τη μεταγενέστερη ελληνιστική πόλη.

Ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος το 1960 τονίζοντας την σημασία της ανακάλυψης της Ελίκης δήλωσε πως μόνο η κήρυξη ενός τρίτου παγκόσμιου πολέμου θα επισκίαζε την ανακάλυψη της Ελίκης. Είχε πει επίσης πως όταν η πόλη ανακαλυφθεί τα πάντα σε αυτή ανήκουν στην κλασσική περίοδο, τότε που ο Σκόπας και ο Πραξιτέλης έφτιαχναν τα αριστουργήματά τους[4]. Το 1967 Ο εφευρέτης του σόναρ καθηγητής Χάρολντ Έτζερτον ήταν πεπεισμένος πως η Ελίκη βυθίστηκε στον Κορινθιακό Κόλπο και τελειοποίησε την ηχοβολιστική συσκευή, το σόναρ, ακριβώς για τις ανάγκες των ερευνών του για την Ελίκη.

Στον Κορινθιακό Κόλπο και στην ευρύτερη περιοχή του Αιγίου ο δύτης-ερευνητής Αλέξης Παπαδόπουλος μετά από επτά χρόνια έρευνας έχει ανακαλύψει μια βυθισμένη πόλη. Βρίσκεται σε βάθος 25μ-45μ με ευρήματα όπως: τοίχους, πεσμένες στέγες, σπασμένα κεραμίδια, δρόμους, κλπ και όλα αυτά τα καταγράφει σε ένα δεκάλεπτο υποβρύχιο φιλμ ντοκουμέντο. Το αν αυτή η πόλη μπορεί να ταυτιστεί με την Ελίκη είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από εκτεταμένη υποβρύχια έρευνα. Σε κάθε περίπτωση, η ανακάλυψη αυτής της πόλης μπορεί να θεωρηθεί ως μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανακάλυψη.