Ο Ευθύμιος Μαστροκώστας του Ιωάννου, γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1915 στην Ιτέα Φωκίδας και απεβίωσε στην Αθήνα στις 20.08.1998, σε ηλικία 83 ετών. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στο Μόναχο (1955-1957). Αρχικά υπηρέτησε ως φιλόλογος καθηγητής στην Ιτέα και το Λιδωρίκι, κατόπιν στρατεύτηκε και το 1949 διορίστηκε Επιμελητής Αρχαιοτήτων στους Δελφούς, αργότερα στην Αχαΐα, Αιτωλοακαρνανία και Αττική. Διετέλεσε Έφορος Αρχαιοτήτων. Δημοσίευσε πλήθος αρχαιολογικών μελετών, με έμφαση στην επιγραφική, αλλά και ζητήματα τέχνης, ιδίως πλαστικής, τοπογραφίας, αρχιτεκτονικής και επιμέρους θεμάτων της αρχαιολογίας των προϊστορικών έως και νεότερων χρόνων.
Άφησε πλούσια συλλογή βιβλίων, και αρχείο. Μετά τον θάνατό του, οι κληρονόμοι του αποφάσισαν να δωρίσουν το αρχείο του και μέρος της βιβλιοθήκης του στο Επιγραφικό Μουσείο της Αθήνας. Επειδή μεταξύ των βιβλίων υπήρχαν πολλά που δεν είχαν άμεση σχέση με την Επιγραφική ή που υπήρχαν ήδη στη βιβλιοθήκη του Επιγραφικού Μουσείου, ο τότε διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου κ. Χαράλαμπος Κριτζάς πρότεινε στους κληρονόμους και εκείνοι το αποδέχτηκαν ευχαρίστως, να δοθούν εκ μέρους του Επιγραφικού Μουσείου, το 2000, στο νεοσύστατο τότε Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βόλο. Σημαντική υπήρξε και η πρωτοβουλία του διδάσκοντος του Τμήματος κ. Πάντου Πάντου σχετικά με το ίδιο θέμα (σχετικά με την δωρεά προς την Πρυτανεία του ΠΘ, βλ. αρ. εγγράφου ΥΠΠΟ / ΔΑΜΔ / Φ.320 / 147 / 16.2.1999 και ΥΠΠΟ / Επιγραφικό Μουσείο / αρ. πρωτ. 603 / 22.9.2000). Το υλικό μεταφέρθηκε στο Βόλο με μέριμνα της διεύθυνσης του Επιγραφικού Μουσείου.
Μετά την ίδρυση του Εργαστηρίου Αρχαιολογίας του Τμήματος ΙΑΚΑ το 2002 τα βιβλία της δωρεάς ενσωματώθηκαν στη μικρή, αλλά ολοένα και εμπλουτιζόμενη βιβλιοθήκη του. Σταδιακά καταγράφηκαν στους καταλόγους Βιβλίων, περιοδικών και ανατύπων. Περιλαμβάνονται 399 βιβλία και περιοδικά (138 βιβλία, 257 τόμοι περιοδικών) και 330 ανάτυπα (38 δικά του). Επίσης, λίγα αποκόμματα ημερήσιου τύπου με θέματα σχετικά με τις έρευνες του ιδίου ή σημαντικά αρχαιολογικά νέα της εποχής του.
Οι κατάλογοι των βιβλίων είναι προσβάσιμοι στο σύνολο των φοιτητών και του διδακτικού-ερευνητικού προσωπικού του Τμήματος, αλλά και εξωτερικών αναγνωστών.
Η εργογραφία του Ευθύμιου Μαστροκώστα, που είχε ήδη συνταχθεί από τον Πέτρο Θέμελη (Φωκικά Χρονικά 14, 2006, σελ. 27-29) εμπλουτίστηκε κατά λίγες μελέτες, βάσει των ανατύπων που περιλαμβάνονται στο δωρηθέν αρχείο ανατύπων. Ο κατάλογος των δημοσιευμάτων του Ευθύμιου Μαστροκώστα αναρτάται επίσης, σε αναγνώριση της πολύτιμης προσφοράς του και ως ευχαριστία για το πολύτιμο υλικό με το οποίο εμπλουτίστηκε η βιβλιοθήκη του Εργαστηρίου Αρχαιολογίας.
Ο ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΑΣΤΡΟΚΩΣΤΑΣ
ΣΤΗ ΜΕΡΕΝΤΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΚΑΙ Ο ΚΟΥΡΟΣ ΤΗΣ ΜΕΡΕΝΤΑΣ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΟ ΒΗΜΑ» 26-7-1959
Γράφει ο Ευθύμιος Μαστροκώστας….
«…Ήτο λοιπόν κάτι το ασυνήθιστον, όταν ο φύλαξ Αρχαιοτήτων Πειραιώς Δημ. Καλαντώνης με ειδοποίησεν από τηλεφώνου, το πρωί του περασμένου Σαββάτου ότι εις τον Πειραιά, παρά την Αγία Τριάδα, ευρέθησαν το χέρι και τα πόδια χάλκινου αγάλματος εις φυσικόν μέγεθος.
Είναι ήδη γνωσταί αι συνθήκαι ευρέσεως από τους εργάτας Ανδρέαν Σακελλίου και Νικόλαον Κορδονόρην κατά τας εργασίας κατασκευής υπονόμου, παρά της Eταιρείας Yδραυλικών και Eξυγιαντικών Έργων, τας οποίας εργασίας χρηματοδοτεί και ο ΟΛΠ.
Και πάλιν όμως δεν εφανταζόμουν ότι θα είναι ακέραιον το άγαλμα. Κάτι θα του έλειπε. Και όταν μετ’ ολίγον εις τας 11 το πρωί είδα το γυμνό γυναικείο χέρι σπασμένο στον καρπό από το κομπρεσέρ και το πόδι (του κούρου) πλακωμένο από τη μαρμάρινη στήλη (την ερμαϊκή στήλη) υπέθεσα από το υπερφυσικόν μέγεθος του χεριού ότι θα ανήκεν εις Ρωμαίαν. Δίπλα εις τα πόδια του κούρου (το εν μόνο εφαίνετο), μου έδειξαν ένα μέρος του προσώπου της κόρης.
Είχαν την εντύπωση ότι όλα τα πρώτα ευρεθέντα χέρι, πόδια και κεφάλι ανήκον εις εν άγαλμα. Τα εκαλύψαμεν εκ νέου δια να απελευθερώσωμεν τα τμήματα, που ήταν κάτω από τον ασφαλτοστρωμένον δρόμον. Οι παριστάμενοι εκ της Eταιρείας Yδραυλικών και Eξυγιαντικών Έργων μηχανικός κ. Μ. Παπαδάκης, ο επόπτης κ. Ιππ. Τερζής και άλλοι, των οποίων δεν συνεκράτησα τα ονόματα, καθώς και ο αντιπρόσωπος του υπουργείου Δημοσίων Έργων κ. Μάρκος Γράψας έθεσαν εις την διάθεσίν μου όλα τα μέσα…».
Είναι ήδη γνωσταί αι συνθήκαι ευρέσεως από τους εργάτας Ανδρέαν Σακελλίου και Νικόλαον Κορδονόρην κατά τας εργασίας κατασκευής υπονόμου, παρά της Eταιρείας Yδραυλικών και Eξυγιαντικών Έργων, τας οποίας εργασίας χρηματοδοτεί και ο ΟΛΠ.
Και πάλιν όμως δεν εφανταζόμουν ότι θα είναι ακέραιον το άγαλμα. Κάτι θα του έλειπε. Και όταν μετ’ ολίγον εις τας 11 το πρωί είδα το γυμνό γυναικείο χέρι σπασμένο στον καρπό από το κομπρεσέρ και το πόδι (του κούρου) πλακωμένο από τη μαρμάρινη στήλη (την ερμαϊκή στήλη) υπέθεσα από το υπερφυσικόν μέγεθος του χεριού ότι θα ανήκεν εις Ρωμαίαν. Δίπλα εις τα πόδια του κούρου (το εν μόνο εφαίνετο), μου έδειξαν ένα μέρος του προσώπου της κόρης.
Είχαν την εντύπωση ότι όλα τα πρώτα ευρεθέντα χέρι, πόδια και κεφάλι ανήκον εις εν άγαλμα. Τα εκαλύψαμεν εκ νέου δια να απελευθερώσωμεν τα τμήματα, που ήταν κάτω από τον ασφαλτοστρωμένον δρόμον. Οι παριστάμενοι εκ της Eταιρείας Yδραυλικών και Eξυγιαντικών Έργων μηχανικός κ. Μ. Παπαδάκης, ο επόπτης κ. Ιππ. Τερζής και άλλοι, των οποίων δεν συνεκράτησα τα ονόματα, καθώς και ο αντιπρόσωπος του υπουργείου Δημοσίων Έργων κ. Μάρκος Γράψας έθεσαν εις την διάθεσίν μου όλα τα μέσα…».
Και συνεχίζει ο μεγάλος αρχαιολόγος στο γραπτό του κείμενο:
«…Μετά τον Μιθριδάτην πρέπει να χρονολογηθεί η αρπαγή των χαλκίων αγαλμάτων που εγκαταλείφθησαν, διότι έπιασε φωτιά η αποθήκη του λιμένος του Πειραιώς όπου ήταν έτοιμα προς φόρτωσιν…
…Ήθελε ο Σύλλας να στολίσει τους ναούς της Ρώμης με αγάλματα θεών. Και από τους θεούς αυτούς, είναι οι ολίγον μεγαλύτεροι του φυσικού μεγέθους χάλκινοι θεοί του Πειραιώς. Τους μετέφεραν εις το Μουσείο Πειραιώς ολίγον μετά τας 5 το απόγευμα της 18ης Ιουλίου.
Είναι ένας Απόλλων γυμνός, ύψους
Και κλείνει ο Ε. Μαστροκώστας με τούτες τις λέξεις αυτό το κείμενο.
«Είναι άφθαστη η χαρά του αρχαιολόγου που ευρίσκει τόσον αφάνταστα ευρήματα. Περί αυτών όμως, άλλοτε περισσότερα».
Τα ίδια αυτά λόγια άκουσα και από τον αείμνηστο σήμερα Μανόλη Ανδρόνικο σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις, που μου παραχώρησε στις 2 Γενάρη το 1991, χαρίζοντας μια αφιέρωση στο βιβλίο «Βεργίνα» και τονίζοντας αυτά τα σπουδαία ευρήματα, όταν τα έφερε στο φως. Εδώ υπάρχει μια διαφορά. Ο μεν Ε. Μαστροκώστας στο συγκεκριμένο παρέλαβε, διότι στο φως τα έφερε ο Στυλιανός Λαμπρινίδης τυχαία με το κομπρεσέρ όπως το αναφέρει και ο ίδιος ο αρχαιολόγος, ενώ ο Μ. Ανδρόνικος τα βρήκε σκάβοντας με την ομάδα του σε μια εποχή που τεκμηρίωνε την ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Διάλογος Ευθύμιου Μαστροκώστα με τον Δρόσο Κραβαρτόγιαννο….
«…Βρήκες κάτι ενδιαφέρον, κύριε Θύμιε; τον ρωτούσα.
– Όλο και κάτι βρίσκω, μου απάντησε και άλλαζε κουβέντα.
Εκείνη την ημέρα τον προκάλεσα, κατά κάποιον τρόπο, να μου πει αν είχε μορφώσει γνώμη για το πού βρίσκονταν οι αρχαίες πόλεις των Εσπερίων Λοκρών Χάλαιον ή Χάλειον και Οιάνθη ή Οιάνθεια.
Ξέρω, μου απάντησε, αλλά δεν το αποκαλύπτω. Μια μέρα, ενώ είχε σηκωθεί και ετοιμαζόταν να φύγει, μπήκαν στο φαρμακείο τρεις νέες κοπέλες αρχαιολόγοι που υπηρετούσαν στην Αρχαιολογική Περιφέρεια Δελφών.
Έκανα τις συστάσεις. Οι κοπέλες είπαν το τυπικό «Χαίρω πολύ». Ο κύριος Θύμιος κούνησε το κεφάλι προς τα κάτω μ’ ένα χαμόγελο, κράμα ευγένειας και αμηχανίας, χωρίς να προτείνει το χέρι.
– Κάτσε λίγο κύριε Θύμιο, του είπα, τώρα που ομόρφυνε η ατμόσφαιρα.
– Όχι, φεύγω, είναι αργά, αποκρίθηκε και σηκώνοντας το χέρι σαν να χαιρετούσε, τράβηξε προς την πόρτα και έφυγε με το ίδιο αργό βήμα.
Οι κοπέλες δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, κυρίως για την αμφίεση του κυρ-Θύμιου που τη θεώρησαν επιεικώς απαράδεκτη.
Μάταια προσπάθησα να επαναλάβω τη γνωστή φράση ότι «τα ρούχα δεν κάνουν τον άνθρωπο». Αλλιώς είχαν πλάσει με τη φαντασία τους αυτό τον γίγαντα της επιστήμης και της έρευνας…»
– Όλο και κάτι βρίσκω, μου απάντησε και άλλαζε κουβέντα.
Εκείνη την ημέρα τον προκάλεσα, κατά κάποιον τρόπο, να μου πει αν είχε μορφώσει γνώμη για το πού βρίσκονταν οι αρχαίες πόλεις των Εσπερίων Λοκρών Χάλαιον ή Χάλειον και Οιάνθη ή Οιάνθεια.
Ξέρω, μου απάντησε, αλλά δεν το αποκαλύπτω. Μια μέρα, ενώ είχε σηκωθεί και ετοιμαζόταν να φύγει, μπήκαν στο φαρμακείο τρεις νέες κοπέλες αρχαιολόγοι που υπηρετούσαν στην Αρχαιολογική Περιφέρεια Δελφών.
Έκανα τις συστάσεις. Οι κοπέλες είπαν το τυπικό «Χαίρω πολύ». Ο κύριος Θύμιος κούνησε το κεφάλι προς τα κάτω μ’ ένα χαμόγελο, κράμα ευγένειας και αμηχανίας, χωρίς να προτείνει το χέρι.
– Κάτσε λίγο κύριε Θύμιο, του είπα, τώρα που ομόρφυνε η ατμόσφαιρα.
– Όχι, φεύγω, είναι αργά, αποκρίθηκε και σηκώνοντας το χέρι σαν να χαιρετούσε, τράβηξε προς την πόρτα και έφυγε με το ίδιο αργό βήμα.
Οι κοπέλες δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, κυρίως για την αμφίεση του κυρ-Θύμιου που τη θεώρησαν επιεικώς απαράδεκτη.
Μάταια προσπάθησα να επαναλάβω τη γνωστή φράση ότι «τα ρούχα δεν κάνουν τον άνθρωπο». Αλλιώς είχαν πλάσει με τη φαντασία τους αυτό τον γίγαντα της επιστήμης και της έρευνας…»
τελειο το θεμα σας!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνώ με το παραπάνω σχόλιο. Η προσπάθειά σου Καρτερία είναι ασυνήθιστα καλή . Μπράβο
ΑπάντησηΔιαγραφήΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΤΟ ΘΕΜΑ. ΚΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΤΟΥΣ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΜΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
ΑπάντησηΔιαγραφή