Αμφίπολη, απουσίες και ανατροπές

Αναμφίβολα είναι το πιο εντυπωσιακό εύρημα της φετινής ανασκαφικής σοδειάς. Ως εκ τούτου ήταν και η πιο αναμενόμενη ανακοίνωση στην αρχαιολογική συνάντηση Θεσσαλονίκης. Ολοι την περίμεναν.

Τόσο ο επιστημονικός κόσμος όσο και το κοινό, που καταβρόχθιζε καθημερινά και επί μήνες κάθε λέξη του υπουργείου Πολιτισμού, κάθε θεωρία και εικασία, περιμένοντας με κομμένη την ανάσα το μνημείο της Αμφίπολης να αποκαλύψει τεκμηριωμένα τα μυστικά του. Προς μεγάλη έκπληξη όμως, απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα δεν θα φέρουν στο συνέδριο τα αρχαιολογικά ευρήματα αλλά τα… ιζήματα.

Η υπεύθυνη της ανασκαφής κ. Κατερίνα Περιστέρη δεν θα συμμετάσχει στο κορυφαίο επιστημονικό βήμα της αρχαιολογικής κοινότητας που συσσωρεύει εδώ και 27 χρόνια τεκμηριωμένα τα νέα αρχαιολογικά στοιχεία από τις ανασκαφές της χρονιάς στη Μακεδονία και τη Θράκη. Κι ενώ σε προχθεσινή της συνέντευξη (Real News) αναφέρεται σε νέες υποθέσεις, δηλώνοντας ότι «οι σκελετοί μπορεί να προέρχονται από αρχαιοκάπηλους», τέλος σε πολλά από τα σενάρια αναμένεται να βάλει η επιστήμη της παλαιοανθρωπολογίας.

Γεωλογικά συμπεράσματα

Αφορά τα συμπεράσματα που θα ανακοινώσει ο δρ γεωλόγος-αρχαιογεωμορφολόγος, προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Εργων-Μελετών Γεωλογίας και Παλαιολογίας της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας, Ευάγγελος Μ. Καμπούρογλου, κι όπως φαίνεται, θα είναι συνταρακτικά. Ο ίδιος αρνείται να τα αποκαλύψει πριν από την ανακοίνωσή του το ερχόμενο Σάββατο (12.15). Υποστηρίζει ωστόσο ότι αποσαφηνίζουν πολλά από τα αιωρούμενα βασικά ερωτήματα της πολυσυζητημένης ανασκαφής: Ηταν λόφος ή τύμβος; Πότε και πώς δημιουργήθηκε η επιχωμάτωση, διά θαλάσσης, ανέμων ή από μεταγενέστερο σεισμό; Πότε χρονολογούνται οι καύσεις;

Σ’ αυτά και άλλα πολλά υποερωτήματα απαντούν οι αναλύσεις καύσεων με άνθρακα 14 και ιζημάτων του λόφου Καστά, δίνοντας μια πιο σαφή εικόνα της σχέσης τους με το ταφικό μνημείο. Η μελέτη του υλικού με δείγματα που ελήφθησαν τόσο από τον λόφο όσο και από τα σπλάγχνα του, όταν «το μνημείο ήταν υπό μορφή σπηλαίου και όχι σιδηρούν παραπέτασμα», όπως λέει στην «Κ», βασίστηκε σε εργασίες «πεδίου και γραφείου» (μακροσκοπικές παρατηρήσεις, φωτογραφική τεκμηρίωση, δειγματοληψία ιζημάτων, γεωτρήσεις με χειροκίνητο γεωτρύπανο) καθώς και σε ορυκτολογικές αναλύσεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (από τον γεωλόγο λέκτορα ΕΚΠΑ Ιωάννη Γ. Μήτση), που στόχο έχουν να ερμηνεύσουν παλαιότερες συνθήκες-αιτίες απόθεσης χωμάτων. Διευκρίνισε ακόμη ότι το υλικό του τεκμηριώνουν η πολύτιμη βιβλιογραφία που έχει αφήσει ο αρχαιολόγος Δημήτρη Λαζαρίδης από τις πολυετείς έρευνές του στην Αμφίπολη, οπτικό υλικό με 45 εικόνες καθώς και δύο χάρτες (γεωλογικός και ανάγλυφος) της περιοχής του Λόφου Καστά σε κλίμακα 1:500.

Μάχη με τις υποθέσεις

Ο κ. Καμπούρογλου χαρακτηρίζει την ανακοίνωσή του πρόδρομη που θα καθοδηγήσει την έρευνα της κ. Περιστέρη για τα δικά της συμπεράσματα. «Ως θετικός επιστήμονας μάχομαι κάθετα τις υποθέσεις. Κάθε απάντηση προέκυψε μέσα από πολλαπλές τεκμηριώσεις που δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για κάτι άλλο», ανέφερε, αφήνοντας υπονοούμενα περί πιέσεων που του ασκήθηκαν να μην ανακοινώσει τα συμπεράσματά του, χωρίς ωστόσο να ξεκαθαρίσει από ποιους προέρχονται. «Η επιστήμη πρέπει να πει την αλήθεια», σχολίασε χαρακτηριστικά. «Ως ερευνητές οφείλουμε να δημοσιοποιήσουμε τα στοιχεία της έρευνας είτε αρέσουν είτε δεν αρέσουν. Αν δεν βγουν επιστημονικές αλήθειες, τότε είμαστε σε ένα μεγάλο σκοτάδι».

Τριήμερη συνάντηση

Το αρχαιολογικό έργο ωστόσο στη Βόρεια Ελλάδα δεν φωτίζει μόνο την Αμφίπολη για την οποία θα μιλήσει και η κ. Κατερίνα Χρυσανθάκη-Nagle μέσα από τα ανασκαφικά νομίσματα. Παρά τα πενιχρά κονδύλια που διαθέτει το υπουργείο Πολιτισμού, δεκάδες ανασκαφές που προέκυψαν από τα έργα υποδομής σε διάφορες πόλεις (δίκτυα αποχέτευσης και ύδρευσης, διάνοιξη δρόμων, αναπλάσεις τόπων, μετρό κ.ά.) έφεραν στο φως πλήθος νέων ευρημάτων σε γνωστές και άγνωστες ώς σήμερα αρχαιολογικές θέσεις. Στην τριήμερη συνάντηση από την ερχόμενη Πέμπτη έως και την Κυριακή, στο παλαιό κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, 99 ανακοινώσεις παρουσιάζουν αδημοσίευτα ευρήματα, ολοκληρωμένες μελέτες παλαιοτέρων, αναστηλωτικές προτάσεις μνημείων που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν αλλά και διευκρινιστικές ερμηνείες (π.χ. η ανακοίνωση του Παύλου Χρυσοστόμου για τους Μακεδόνες του Αρχοντικού Πέλλας) που αναμένεται να προκαλέσει γόνιμες αντιπαραθέσεις.